Stilstandverbruik - nullast en AES power save / search mode

stilstandverlies baby slaapt in kinderstoel
alles in rust - toch energieverbruik

In dit deel van de review testen we hoe groot de stilstandverliezen zijn van de MultiPlus. Stilstandverliezen wordt ook wel "nullast" genoemd om aan te geven dat de "last", dat zijn de aangesloten apparaten op de omvormer, geen, dus "nul", energie vragen. Het stilstandverlies of nullast is dus de energie die een omvormer gebruikt terwijl deze voor jou "niets doet" want al je aangesloten apparaten zijn in diepe rust. We gaan dus meten hoeveel energie uit de accu onttrokken wordt wanneer je geen 220V apparaten op de omvormer hebt aangesloten, of allemaal uit staan. De omvormer hoeft dan geen energie te leveren. Maar de elektronica van de omvormer staat toch aan en vergt dus wat energie. De vraag is hoeveel energie wordt uit je accu onttrokken? Hierin zitten tussen omvormers van verschillende merken soms enorme verschillen.

AES - energiebespaarstand

Voordat we ingaan op onze meetresultaten, willen we je eerst bekend maken met de energiebesparende mogelijkheden die de MultiPlus biedt om deze stilstandverliezen of nullast zo veel mogelijk te beperken. Victron Energy heeft een AES functie aan haar omvormers toegevoegd. Dit staat voor Automatic Economy Switch. Automatisch kan energie bespaard worden wanneer de omvormer "niets hoeft te doen". Dit is van belang als je voor langere tijd, we denken dan aan dagen, alleen gebruik kan maken van energie uit de accu, dus zonder energietoevoer vanuit de paal- of walstroom en ook geen windmolen of zonnepaneel die de accu's kan opladen. Je wilt in zo'n situatie het energieverbruik tot een absoluut minimum beperken, want de accu's zijn meestal niet gedimensioneerd voor dagenlang leven op stroom uit je accu's. Dus wil je dat als je geen 220V apparaten hebt aanstaan ook je accu's niet ontladen worden. Maar dat is onmogelijk. De MultiPlus staat de hele dag "spanning" te maken, alleen maak jij daar geen nuttig gebruik van. De omvormer vraagt voor dit "spanning maken", ondanks dat er geen stroom vloeit naar verbruikers, uiteraard een beetje stroom.

Ga je voor een langere periode geen 220V apparatuur gebruiken, dan is het slim om de MultiPlus gewoon even uit (stand "off") te zetten met de schakelaar op de voorkant. Dan verbruikt hij totaal geen stroom. Wij hebben de stroom in de "off" stand gemeten, maar konden zelfs met een milliampère meter totaal geen stroom meten. Gebruik je uren, dagen of zelfs weken de omvormer niet dan is de off stand de beste keuze waardoor de accu's niet door de omvormer ontladen worden. Bedenk wel dat het voor accu's niet verstandig is dat deze maandenlang ongebruikt en zonder af en toe bij te laden achter gelaten worden, dat is één van de gouden accu regels.

De energiebespaarfunctie AES heeft twee standen. In de "modified sine wave" stand blijft de spanning constant beschikbaar op de uitgang van de MultiPlus maar de golfvorm wordt aangepast waarmee energie bespaard wordt. De tweede AES stand, de "search mode", zet iedere twee seconde de omvormer voor één seconde aan en als dan geen stroom gaat lopen (of niet genoeg) door de aangesloten 220V apparatuur, simpelweg omdat ze uit staan, gaat de omvormer voor twee seconde weer uit. Daarna gaat de omvormer weer voor een seconde aan en voor twee seconde uit, etc.

In de VE-Configure III software, zie schermafdruk, waar de AES stand ingesteld kan worden, staat vreemd genoeg bij search mode een wachttijd van 1s, dus één seconde. Vreemd, wat die tijd is twee seconden.

De AES energiebesparingsstand kan met de dip switches ingesteld worden, alleen is dat dan beperkt tot de stand met de grootste energiebesparing, de "search mode". Dan moet de dip switch ds 6 op "on" gezet worden (wanneer ds 6 op off staat staat de search mode uit). Wij gebruikten de VE-Cofigure III software van Victron voor het instellen van de AES standen. Een schermafdruk staat hierboven.

Voor wie is deze AES functie interessant en waarom?

De AES energiebespaarstand is wat minder van belang voor boten, caravans, campers, noodstroomvoorzieningen waarbij constant of minimaal één keer per dag paal- of walstroom beschikbaar is. De geringe belasting van de MultiPlus die de accu's enigszins ontlaad speelt dan geen rol. Immers zeer frequent worden de accu's geladen. AES is vooral interessant als je voor een langere periode gebruik moet maken van de accu als enige energiebron eventueel aangevuld met een beperkte hoeveelheid energie uit een zonnepaneel of kleine windmolen.

In die situaties zal je alles bewerkstelligen om zolang als mogelijk gebruik te maken van je energie uit je accu. Je zal dan ook heel erg letten dat apparatuur niet onnodig aan blijft staan. Je zal zelfs de steker uit het stopcontact halen van apparatuur die ondanks dat ze uit staan toch energie verbruiken. In dat kader zal je ook veel aandacht besteden aan de nullast van de omvormer. Want die belast je accu een klein beetje terwijl daar op dat moment niets voor terugkrijgt. Zonder deze AES functie had je de omvormer steeds uit en weer aan gezet als je de 220V apparatuur niet meer gebruikte of juist weer in gebruik nam. Wil je de accu's zo lang mogelijk gebruiken dan zal je deze kleine besparingen gaan overwegen.

De testresultaten

We keken eerst in de documentatie naar de specificaties van de MultiPlus wat betreft de nullast. Daarin troffen wij de volgende waarden aan: 11 Watt indien geen AES in geschakeld of niet actief is, 9 Watt in de "modified sine wave" spaarstand en 4 Watt in de "search mode" spaarstand. Tijd om dit na te gaan meten.

Voor de geïnteresseerde hebben we een extra test uitgevoerd waarin we gemeten hebben hoeveel energie de MultiPlus verbruikt wanneer de paal- of walstroom beschikbaar was. Daarna hebben we gemeten hoeveel stroom uit de accu stroomt toen we overschakelde naar eilandbedrijf, dus als de MultiPlus zich alleen voedt uit de accu. We hadden niets aan de 220V uitgang van de MultiPlus gekoppeld behalve een snoer van twee meter met een leeg stekkerblok. Hieronder staan de uitslagen van onze metingen. Deze metingen zijn uitgevoerd met een professioneel, maar niet gekalibreerde, meetinstrument. De waarden zijn daarom "een behoorlijk goede benadering van de werkelijkheid".


paal- of walstroom AES uit of inverter stand stilstand­verlies
ja niet relevant uit 1,4 W uit paal- of walstroom
ja uit inverter ongeveer 14 W uit paal- of walstroom
nee, op accu niet relevant uit onmeetbaar klein, accu wordt niet belast
nee, op accu uit inverter 0,55 Ampere (=14 W)
nee, op accu aan: "modified sine wave" inverter 0,39 Ampere (=10 W)
nee, op accu aan: "search mode" inverter intermitterend twee seconde 0,08 Ampère en één seconde 0,55 A (2 W / 14 W) dus 6 W gemiddeld

Uit is echt uit

We waren erg nieuwsgierig hoeveel stroom de MultiPlus uit de accu onttrekt als de MultiPlus uit staat. Immers hiermee zou ongemerkt je accu leeg raken als je een omvormer uit hebt staan. Het stemde ons zeer tevreden dat we tijdens de meting totaal geen stroom zagen stromen tussen de accu een de MultiPlus. Uit is dus daadwerkelijk uit.

Iets hoger

Het kan aan bepaalde instellingen liggen maar de nullaststroom was in alle gevallen wat hoger dan in de specificaties staat. Niets verontrustend, maar toch. Dit kan wellicht verklaard worden doordat Victron haar specificaties onder andere condities heeft opgesteld. We kunnen ons bijvoorbeeld voorstellen dat wanneer de accuspanning 24 Volt is, de nullast iets lager is dan de accuspanning die wij hadden op het moment van de test. Die was toen ongeveer 26,4 Volt.

Perceptieprobleem

Waar we niet bij stil stonden toen we deze MultiPlus in gebruik namen, is dat de energiebespaarstand niet werkt bij zeer lage vermogens. Onze perceptie was dat als geen stroom vloeit uit de omvormer, dus een belasting van 0 Watt / 0 Ampère, dat dan de MultiPlus zijn AES energiebespaarstand activeert. Maar ook andersom, zodra ook maar een kleine stroom loopt omdat een apparaat of verlichting wordt ingeschakeld dat AES zichzelf uitschakelt. Dat is dus niet zo. Nadat we hier achter gekomen zijn hebben we ons afgevraagd, was ons verwachtingspatroon wel realistisch? Na wat rekenwerk merkten we dat het detecteren van een klein stroompje voor één spaarlampje wat aangezet wordt wel heel erg klein is in relatie tot de zeer grote stromen die de omvormer kan leveren. Daarnaast hebben veel apparaten de onhebbelijkheid dat ze nog een beetje energie verbruiken terwijl het apparaat toch echt "uit" gezet is. Een vermogen van één Watt sluipvermogen (en soms nog veel meer!) per apparaat is dan heel normaal.

Het is dus heel logisch dat Victron een drempelwaarde hanteert voor de energiebesparende AES stand. Met de VE Conigure III software kan je die waarde zelf instellen. Zowel de waarde waarbij AES inschakelt als AES uitschakelt. Wij vinden deze waarden echter te hoog. Zo konden wij in de praktijk geen lagere waarde instellen voor het inschakelen van AES dan 21 Watt. Liefst hadden we dit kunnen terugbrengen naar bijvoorbeeld 3 Watt. Daarnaast is het minimale uitschakelmoment van AES 58 Watt hoger dan het AES inschakelmoment. Ook dat vinden we erg veel. Dat een verschil gebruikt wordt tussen in- en uitschakelen, de zogenaamde hysteresis, is heel logisch en slim, maar we zouden liefst zien dat deze waarde vrij in te stellen zijn.

Wil je gebruik maken van AES search mode dan moet je realiseren welke beperkingen deze heeft op de MultiPlus. Als dat niet strookt met jouw gebruik dan zal je van AES search mode af moeten zien of moeten kiezen voor de AES "modified sine wave" stand, die een klein beetje energie kan besparen.

De standaard AES instelling laat de AES functie activeren zodra de belasting minder wordt dan 39 Watt. Dus bij 40 Watt is AES nog niet actief, bij 39 Watt of minder is deze wel actief. Zodra de belasting toeneemt tot 40 Watt of meer blijft AES toch actief. Dit is om "klapperen" te voorkomen. De AES functie wordt weer uitgeschakeld wanneer 58 Watt meer gebruikt wordt dan de AES activeringsdrempel (die standaard 39 Watt is).

Dat houdt in dat bij 39 Watt of minder verbruik AES wordt ingeschakeld en weer bij 97 Watt of meer, weer wordt uitgeschakeld. Dit houdt in dat bij een verbruik van een paar spaarlampen van zeg 20 Watt AES al actief is. Heb je de AES op "search mode" staan dan gaat de verlichting knipperen met een frequentie van één seconde aan en twee seconden uit. Tref je deze situatie aan dan zit er niets anders op dan terug te vallen op de AES "modified sine wave" besparingsmodus. Want die geeft wel een constante spanning op de omvormer uitgang, maar bespaart daarentegen wat minder energie.

AES in de praktijk

Search mode

In eerste instantie werkte de "search mode" niet bij ons. De spanning bleef in die test constant op 220V. Vreemd want we hadden niets op de 220V uitgang van de omvormer aangesloten. We konden niets anders vinden wat deze AES stand kon beïnvloeden. Dus dachten we, wat hebben we nu veranderd aan de standaard instellingen van de MultiPlus waardoor deze "search mode" niet werkt? We kregen een ingeving. Omdat we de AES drempels nog al hoog vonden hadden we al van te voren getracht deze naar een minimum te verlagen. Zo hadden we de instelling "Start AES when load lower than xx Watt" gewijzigd naar de laagst mogelijke waarde, 16 Watt. Op het moment dat we deze verhoogd hadden naar 21 Watt werkte de search mode wel! Dit zagen we meteen aan de stroomopname van de MultiPlus uit de accu. Die was namelijk alternerend 0,55 A en 0,08 A. Even een spaarlamp van 11 Watt aangesloten en ja hoor, we kregen een knipperende lamp te zien. Op zich niet fijn, maar we wisten zeker dat de search mode werkte.

De "search mode" vinden we de meest interessantste AES stand, gezien de (relatief) grote energiebesparing waarbij het vermogen daalt van 14 naar 6 Watt. Ondanks de vrij grote drempelwaarde van 21W en 79W waarbij AES zich in- en uitschakelt, viel ons op dat toen we led verlichting aan de omvormer koppelde die gevoed werd door een "led driver transformator"*, dat ondanks dat deze belasting maar 2,5 Watt was, de search mode uitgeschakeld werd. Iets in deze "led driver transformator" zorgt dat deze AES meting beïnvloed wordt en zelfs niet bij 79 Watt maar zelfs bij 2,5 Watt wordt uitgeschakeld. Dat vonden wij wel prettig, want het "nachtlampje" zetten we dan achter deze led driver transformator. Wel jammer dat dit niet werkt bij een gewoon spaarlampje. Ook niet, want dat hebben we ook snel even getest, op een standaard led spaarlamp die op 220V werkt.

Modified sine wave mode

Toen brak het testen van de energiebesparende "Modified sine wave" mode over om te testen. In deze stand blijft de MultiPlus constant elektriciteit produceren alleen is de golfvorm geen normale sinus meer een iets aangepaste versie daarvan. Daardoor wordt wat energie bespaard. Ook hier merkten we dat de inschakeldrempel niet op de minimaal instelbare 16 Watt bleek te werken. Met die waarde bleef de MultiPlus in de normale, niet energiebesparende, stand werken. Zodra we de AES inschakelwaarde hadden verhoogd naar 21 Watt werkte AES met Modified sine wave wel. De stroomafname zakte van 0,55 Ampere naar 0,39 Ampère. We waren nieuwsgierig hoe bepaalde apparaten reageerden op deze aangepaste golfvorm.

We hebben niet alle denkbare apparaten getest maar de apparaten, spaarlampen en acculaders die we hebben gestest werken zonder morren. In vrijwel alle gevallen bemerkte we, tot onze verbazing en in tegenstelling tot de AES instellingen dat bij vrijwel alle apparaten, hoe klein dan ook, denk aan een 11 Watt spaarlamp, een scheermachine, een laptop acculader en dergelijke, de energiebesparende stand uitsprong. Dat is natuurlijk ideaal. Want dan krijgt het apparaat de juiste sinus golfvorm. Ons hoor je dan ook niet klagen maar vreemd vonden we het wel omdat de AES uitschakelwaarde bij ons op 21+58=79 Watt lag.

AES conclusie

De AES energie besparingsfunctie werkt wel, maar niet exact "volgens het boekje". Op zich waren we in praktische zin gelukkig met AES. De boodschap die we hier geven is: overtuig je, door de stroom vanuit de accu te meten, of in jouw situatie met jouw instellingen AES ingeschakeld is op het moment dat je dit verwacht. Kies bij voorkeur voor de search mode. Dit levert de grootste energiebesparing op. Mocht je merken dat bij het aanzetten van sommige apparaten deze gaan "knipperen" dan zal je moeten kiezen voor de minder besparende "modified sine wave" stand. Deze besparing is dan niet de 57% die we halen bij de search mode, maar de besparing van wij vermoeden zo'n 20% is toch mooi meegenomen. Alle beetjes helpen.

Voor degene die de laatste druppels uit energiebesparing willen persen... Wanneer je de uitgangsspanning van de MultiPlus wijzigt van de standaard 230V naar de laagst instelbare waarde van 210V zal ook het nullastverbruik een heel klein beetje dalen. Nullastverbruik standaard, dus zonder AES, bij 240V: 0,57A, bij 230V: 0,56A en bij 210V: 0,55A. Bij de AES modified sine wave stand: 230V: 0,39A, 220V: 0,38A en 210V: 0,37A. Bij de AES search mode waren vergelijkbare besparingen bereikbaar.

*Deze led driver transformator is van het type, en het volgende is inderdaad erg technisch: "220V gelijkrichten en dan met een buck / stepdown dc-dc converter de spanning op 12V brengen".

Verder lezen

Lees deze review verder in deel zeven waarbij we ingaan op het geluid, de remote schakelaar en het koppelen van meerdere MultiPlus omvormers.

vorige pagina volgende pagina

Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie

home­ >12v naar 220v omvormers